Building on our diverse research traditions in the study of reasoning, language and communication, the Polish School of Argumentation integrates various disciplines and institutions across Poland in which scholars are dedicated to understanding the phenomenon of the force of argument. Our primary goal is to craft a methodological programme and establish organisational infrastructure: this is the first key step in facilitating and fostering our research movement, which joins people with a common research focus, complementary skills and an enthusiasm to work (...) together. This statement—the Manifesto—lays the foundations for the research programme of the Polish School of Argumentation. (shrink)

The fundamental topic of the farticle is to present the role of feelings in the process of assessment. The major point of reference is Max Scheler’s phenomenology of feelings together with his comprehension of love as the basis of the Christian morality. I start my analysis with the short presentation of a system of values, which is formulated by Scheler from the point of axiological absolutism, and proceed to the influence of emotional functions onto our perceiving values, which the philosopher (...) considers to be the intentional feelings of values. Together with the consideration of human emotional life, Scheler’s conception of a human being as a spiritual centre that is the background for developing a particular bond between the man and the God should be paid attention to. The objective of the article is to present the outline of Scheler’s conception of love as a cornerstone for getting to know the absolute, i.e. the experience of love as the essence of Christian faith. (shrink)

İbn Sînâ, Yeter Sebep İlkesi’ni (YSİ), yani her şeyin bir sebebi olduğu ve sebepsiz hiçbir varlığın var olamayacağı iddiasını savunan modern dönem öncesi filozoflarından biridir. YSİ’nin sonuçlarından biri de zorunlulukçuluktur (necessitarianism); yani gerçekte var olan her şeyin aynı zamanda zorunlu olarak var olduğu iddiasıdır. Bu fikre göre sebepler zincirinin her bir üyesi kendinden önceki sebepler tarafından belirlenir. Dolayısıyla YSİ, olayların başka türlü de olabileceğini telkin eden insan sezgisine karşı çıkmaktadır. Bu çalışmadaki amacım, İbn Sînâ sonrası yazarların insan iradesini dışlamak suretiyle (...) YSİ’nin zorunlulukçu sonuçlarını hafifletmeye çalışıp çalışmadıklarını araştırmaktır. Nasîrüddin Tûsî’nin (ö. 672/1274) Cebr ve Kader adlı Farsça risalesi ile Tecrîdü’l-i‘tikâd adlı kelâm kitabı arasında bir karşılaştırma yapmaya odaklanacağım. Bu konuyu seçmemin öncelikli sebebi, insanların eylemlerinin bağımsız fâilleri olduklarını sezgisel olarak bildiklerine dair Tûsî’nin iddialarıdır ki bu, YSİ‘nin evrensel uygulanabilirliği ile çelişiyor gibi görünmektedir. Tûsî’nin özgür irade konusunda, metinlerin karakterine ve yazıldıkları döneme bağlı olarak, bazen İbn Sînâ ile tutarlılık arzeden bazen de Mu‘tezile’ye angaje olan farklı görüşler benimsediğini savunacağım. Tûsî’nin, bazen nedensel olarak etkin olmamasına rağmen insan özgürlüğüne nasıl yer bıraktığını göstereceğim. O, insan özgürlüğünü, insanın karşı karşıya kaldığı fiziksel veya ilahî diğer belirlenim türlerinden bağımsız olarak hareket edebilen farklı bir belirlenim türü olarak anlar. Genel olarak bu mesele, Tûsî’nin İbn Sînâ felsefesine ya da Şiî kelâmına bağlılığını test etmekte ve hatta onu bazı eserlerinde İbn Sînâ’nın bilgi görüşüne karşı bir duruş sergilemeye zorlamaktadır. (shrink)

Leszek Kołakowski był jednym z tych polskich filozofów, który wytrwale i z pasją oddawał się myśleniu metafizycznemu przez całe swoje życie. Niezaprzeczalną jego zasługą jest, na co zwraca uwagę Barbara Skarga, że jak mało kto dokonał „głębokiej destrukcji metafizyki, obnażając wszystkie jej nieuprawnione uroszczenia” (B. Skarga, Sceptycyzm metafizyką podszyty, „Tygodnik Powszechny” 43/2002.). Ostateczne stanowisko Kołakowskiego w kwestii metafizyki jest trudne do rekonstrukcji. Po pierwsze, reprezentuje on „niekonsekwentny sceptycyzm”, który nie jest metodą badawczą prowadzącą do jednoznacznych konkluzji. Po wtóre, znaczącą trudność (...) odnajdujemy w jego sposobie pisania – eseistyce. Jednak czytelnik pism Kołakowskiego dostrzeże, że zawsze kierowała nim uczciwość intelektualna, a rozległość prowadzonych przez niego analiz i zachwyca i wydobywa interesujące implikacje. Tak też jest w przypadku jego refleksji na temat metafizyki. W niniejszym artykule podjęta zostanie próba prześledzenia dróg namysłu o charakterze metafizycznym Leszka Kołakowskiego ze szczególnym uwzględnieniem tez zawartych w jego dwóch pracach: Horror metaphysicus i Obecność mitu. (shrink)

Leszek Kołakowski był jednym z tych polskich filozofów, który wytrwale i z pasją oddawał się myśleniu metafizycznemu przez całe swoje życie. Niezaprzeczalną jego zasługą jest, na co zwraca uwagę Barbara Skarga, że jak mało kto dokonał „głębokiej destrukcji metafizyki, obnażając wszystkie jej nieuprawnione uroszczenia” (B. Skarga, Sceptycyzm metafizyką podszyty, „Tygodnik Powszechny” 43/2002.). Ostateczne stanowisko Kołakowskiego w kwestii metafizyki jest trudne do rekonstrukcji. Po pierwsze, reprezentuje on „niekonsekwentny sceptycyzm”, który nie jest metodą badawczą prowadzącą do jednoznacznych konkluzji. Po wtóre, znaczącą trudność (...) odnajdujemy w jego sposobie pisania – eseistyce. Jednak czytelnik pism Kołakowskiego dostrzeże, że zawsze kierowała nim uczciwość intelektualna, a rozległość prowadzonych przez niego analiz i zachwyca i wydobywa interesujące implikacje. Tak też jest w przypadku jego refleksji na temat metafizyki. W niniejszym artykule podjęta zostanie próba prześledzenia dróg namysłu o charakterze metafizycznym Leszka Kołakowskiego ze szczególnym uwzględnieniem tez zawartych w jego dwóch pracach: Horror metaphysicus i Obecność mitu. (shrink)

Jan Duns Szkot był myślicielem oryginalnym i wyrafinowanym, żył i tworzył na przełomie XIII i XIV wieku. Jego dociekania dotyczące woli i ludzkiej wolności zrywają z pojmowaniem tych kategorii przez filozofów greckich, przekraczają idee jego scholastycznych poprzedników i stanowią przełom w europejskiej myśli woluntarystycznej. W artykule wyeksponowano trzy oryginalne tezy woluntarystyczne Szkota: że, po pierwsze, wola jest dynamiką, która osiąga swój cel i spełnienie sama w sobie, a nie w przedmiotach zewnętrznych, po drugie, że wolność ma źródło w przygodności ludzkiego (...) istnienia, stanowiąc zarazem istotną własność ludzkiego bytu, oraz po trzecie, że w dziejach filozofii żaden myśliciel bardziej radykalnie niż Szkot nie obstawał za tezą o bezwarunkowej autonomii woli i ludzkiej wolności. To filozoficzne ujęcie zagadnienia ludzkiej wolności zostaje wskazane jako istotny i trwały wkład Dunsa Szkota w nasze pojmowanie człowieka, określając podstawy ludzkiej autonomii i przysługujących człowiekowi niezbywalnych praw. (shrink)

Artykuł przedstawia proces twórczy Wiesława Myśliwskiego. Skupia się szczególnie na dwóch aspektach pracy pisarza. Pierwszy z nich Myśliwski określa terminem „bezradność owocująca”, to stan, który bezpośrednio poprzedza pisanie. Drugi określiłam jako „teorię pierwszego zdania”, a pojęcie to utworzyłam na bazie wypowiedzi pisarza. Artykuł zawiera analizę pierwszych zdań powieści Wiesława Myśliwskiego. Sygnalizuję możliwość zestawienia „bezradności owocującej” z innymi, choć podobnymi, koncepcjami procesu twórczego m.in. Emila Ciorana czy Sandora Maraiego.

The concepts of saga and rhetorical vision constitute an element of the method of rhetorical criticism of fantasy theme analysis, introduced by Ernest Bormann. A saga is a continuously told and re-told story of the accomplishments of an individual, a group, or an institution, explaining its place in the world, the purpose of its existence, and its modus operandi. The paper is an attempt at presenting the saga built around Bogoria, i.e. the local free monthly from Grodzisk Mazowiecki, Poland, which (...) has been published since 1992 by the local Cultural Centre. The material for analysis comes from various jubilee and anniversary editions, which contain mainly articles and manifestos where the editors try to explain their perception of what a local newspaper should be and what role it should play in a local community. The paper discusses the transformation of the Bogoria’s saga from the righteous-social model to the social one. (shrink)

The paper discusses the question of human subjectivity as defined by René Descartes and Jacques Lacan. It examines the similarities as well as differences between the selfconscious and rational Cartesian subject, and the unconscious Lacanian subject. Further, it applies these categories to the subsequent discussion on the psychotic subject. Taking a rhetorical perspective means that the Cartesian and Lacanian subjects are considered an effect of specific tropological processes, such as the mechanisms of metonymy, synecdoche, metaphor, or catachresis. As it turns (...) out, an analysis of rhetorical tropes allows us to uncover the unconscious linguistic mechanisms governing the formation of the human subject. Despite the obvious differences between the concepts of subjectivity in Cartesian philosophy and Lacanian psychoanalysis, there is a common denominator: it is due to the process of metaphorical substitution that the human subject comes into being. (shrink)

In the 1970s, the Polish sociologist Jan Lutyński created the concept of ‘apparent actions’, that is, activeness undertaken by public authorities at any level which, instead of achieving the set goals, only create a fiction of their achievement. The aim of the article is to answer the question about the impact of apparent actions on civic culture. In other words, it is a question of whether, and if so, to what extent, activeness bearing the features of apparent actions described by (...) Lutyński are implicated in the manifestations of civic culture. The hypothesis put forward assumes that apparent actions have a negative impact on civic culture, devastating its individual manifestations and reducing the level of civic activity. (shrink)

Postęp medycyny bez wątpienia ma w swym założeniu troskę o człowieka. Nowe technologie zawsze budziły jednak kontrowersje i strach przed nieodpowiednim ich wykorzystaniem. Nie jest nowym stwierdzeniem, iż to nie w samej metodzie, a w sposobie jej wykorzystania tkwi ryzyko. Nowa genetyka rozbudziła w społeczeństwach ogromne nadzieje, co pozwoliło rozwinąć się nowej gałęzi przemysłu nie zawsze związanego z medycyną. Podstawowym celem genetyków medycznych jest opracowanie metod leczenia chorób dotąd nieuleczalnych, na co mogą pozwolić metody edycji DNA. Entuzjastycznie podchodzący do nowych (...) technologii transhumaniści będą dopatrywali się w edycji DNA najwyższej troski o ludzkość oraz przybliżania jej do wyższego stadium rozwoju. (shrink)

The thesis of this article is that the just war theory must be reformulated in such a way that it can be applied to new types of wars. Today, there has been a theoretical shift when discussing the nature of war, encompassing both a change in language and a practical shift. The theoretical shift has brought about a crisis regarding the idea of sovereignty as the notion that orders both internal and international relations. Consequently, other concepts related to the theme (...) of sovereignty have lost their relevance. On the other hand, due to the practical shift, war has been redefined as “a new type of war”. War has become a not entirely overt confrontation of forces supported by various, not always explicit sides in the conflict. The legal aspects of war, responsibility for war and future visions of peace cannot be considered without a sovereign power, a political community and a hierarchy. To date, the just war theory has been the basis of international law concerning war. Contemporary international relations and armed conflicts cannot be governed by the laws of war and ordered by the just war theory. An alternative is therefore emerging: the basis of martial law can be discarded or the just war theory can be reformulated. However, it must be reformulated in such a way that it takes into account the changes that have occurred with respect to sovereignty and forms of political community. (shrink)

The theory of political culture was presented by two well-known scientists, Gabriel Almond and Sidney Verba. They outlined three pure types of political culture that can be combined to create civic culture. They argued that we are in transition toward a more universalistic political culture, which may be characterized by unification and participation. The thesis of this paper is that we observe a return of the category of political culture in philosophical and normative, rather than in sociological and descriptive, terms. (...) A well-known political philosopher, John Rawls, created a model of liberal political culture. Other modern scholars also suggested that education and political culture are the keys to establishing the institutional forms of liberal democracy. The difference between the recent understanding of political culture and that presented by Almond and Verba in the 1970s is vivid and important. In the 1970s, political culture was perceived in sociological terms – as a historically shaped set of attitudes and practices which can be described by using quantitative and qualitative tools. Today, political culture has become a subject of research in the field of political philosophy. It is recognized in its normative dimension, and it shapes a debate around the positive model of citizenship. (shrink)

The modern definition of the state refers to the notion of sovereignty and to the related notion of the national interest, which is accompanied by secret politics. Niccolò Machiavelli was the first thinker to advocate for the primacy of the national interest. He drew inspiration from the classic concept of arcana imperii and his writings can be used to explain why the concept of the national interest has taken on a modern form and is inextricably linked to the mysterious dimension (...) of politics. Machiavelli pointed out that power is accompanied by enforcement power and indescribable hypocrisy, and actions taken at the state level are unique and require protection. However, we now witness the disappearance of the mysterious dimension of politics. Information leaks, tape recordings, eavesdropping and candid photos cause public debates and lead to numerous political changes. In this situation, the concept of the national interest must be discussed again. The public justification for the national interest and concrete political solutions and goals implemented by the state could reduce citizens’ suspicion, which is fed on further leaks. (shrink)

Horizontal relationships unite the society and level off the differences from other sources. A solidary political community is based not only on common property but also on private property, and at the same time levels off the economic disproportions so that economic conflicts would not become political, which could in turn cause the emergence of antagonized social groups. In this sense, solidarity can stabilize the political community. A case in point being the Western European democracies, which after the Second World (...) War became welfare states. Solidarity could play this role now, even though there are organizations such as Occupy Wall Street or Indignants Movement, which rebel against the inequalities. The current idea of solidarity may be achieved on different levels. The first is the local level, where the most is known of the citizens’ situation; the state level, where there are institutions which aim at a unified political community according to economy and culture; and finally, the supranational level, to level off the dangers which a growing economic stratification entails. (shrink)

Is the European Constitution a modern version of political myth? The ample collection of European laws have become the normative basis for the functioning and existence of an enormous amount of different kinds of institutions. These laws particularly limit the power of State authority in the Member States. International law has taken on the character of external obligation, an issue that could be discussed elsewhere in the area of philosophical law, which precisely aims to cover this sphere of reality. What (...) are arguments for and against the description of a European order with reference to this concept? The aim of this article is to present European constitutional ideas and an analysis of the Draft of the Treaty establishing a Constitution for Europe from the point of view of the changes the European constitution has introduced into the discourse of philosophical law. (shrink)

Archiwa zbierające dziedzictwo Henryka Sienkiewicza rozproszone są po całej Polsce. Znajdują się w nich zbiory materialne (wizytówki, przedmioty osobiste, książki, ubrania), jak i rękopisy pisarza. Autorka omawia zasób zbioru Ossolińskiego, który można podzielić na dwie części: rękopisy i bruliony zgromadzone w połowie XX wieku oraz nowe zbiory, pozyskane przez Ossolineum w 2018 roku. To nowe Archiwum Henryka Sienkiewicza zmienia nieco profil przechowywanych pamiątek. Nie są to już tylko rękopisy i listy, ale również zdjęcia, przedmioty związane z zawodem pisarza oraz pamiątki (...) po osobach bliskich Sienkiewiczowi. Nowe zbiory zgromadzone w Ossolineum pozwalają na rozszerzenie badań naukowych, które w tej chwili mogą już być prowadzone nie tylko w kierunku filologicznym (analizowanie rękopisów), ale też szerokich badań nad spuścizną materialną (np. artefakty codzienności). (shrink)

The goal of this article is to present the issues of secrecy and transparency in the context of information security and autonomy of information in the information society. It describes the role of information and its significance in the functioning of the state, as well as needs and threats in the field of information security. The second part of the article discusses aspects of citizens’ rights to secrecy, protection of privacy and sensitive data. It also characterises changes in the concept (...) of autonomy of information, the public sphere and the private sphere. The third part discusses the issue of relations between state and citizen in the context of collection, storage and use of information. (shrink)

The goal of this article is to compare selected non-political factors affecting the implementation of democratic standards and structures. The first part presents concepts regarding the meaning of culture and economic development in the process of democratization. The definition of culture is presented within various research frameworks. An attempt is made to set/define a relationship between the phenomenon discussed and existing cultural and economic differences. The second part of this paper presents selected concepts of social capital with particular emphasis on (...) Francis Fukuyama’s concept. An attempt is made to show an interaction between the process of democratization and social capital. (shrink)

SPIS TREŚCI Ryszard Moń Wstęp -/- Rozdział 1: Lękam się świata bez filozofii. O nieodzowności humanistyki w dobie techniki i globalizacji -/- 1.1 Konieczność filozofii 1.2 Narodziny sztuk wyzwolonych 1.3 Uniwersytet domem humanistyki 1.4 Upadek humanistyki 1.5 Uniwersytet – biznes i korporacyjna logika 1.6 Kognitywny kapitalizm 1.7 Złowroga moc etatyzmu 1.8 Pragmatyzm a ideały kształcenia 1.9 Demokracja – dialog, kultura, światopogląd 1.10 Humanistyka na straży demokracji 1.11 Edukacja filozoficzna w szkole 1.12 Podsumowanie – filozofia jako fundament -/- Rozdział 2: Czy (...) starożytna paideia może być alternatywą dla współczesnej pedagogiki? Antyczne metody wychowawcze i ich obecna rola -/- 2.1 Filozofia jako sposób życia 2.2 Rola ćwiczeń duchowych w paidei starożytnej Grecji oraz starożytnego Rzymu 2.3 Antyczna paideia a aktualne wzorce kształcenia -/- Rozdział 3: Problem ujawniania przez nauczyciela własnej tożsamości moralnej w nauczaniu etyki i filozofii -/- 3.1 Nauczyciel na lekcjach filozofii i etyki 3.2 Etyka, moralność i tożsamość 3.3 Matthew Lipmana filozofowanie z dziećmi i młodzieżą 3.4 Filozofia! Ale jaka? 3.5 Nauczyciel-filozof 3.6 Tożsamość moralna nauczyciela -/- Rozdział 4: Język i filozofia. O Naturalnym Metajęzyku Semantycznym i jego związkach z filozofią -/- 4.1 Naturalny Metajęzyk Semantyczny – rozważania wstępne 4.2 Inspiracje filozoficzne koncepcji NMS 4.3 Naturalny Metajęzyk Semantyczny – cel i założenia koncepcji 4.4 Kierunki rozwoju NMS 4.5 Jak wykorzystać NMS w dydaktyce filozofii? -/- Rozdział 5: Metody problemowe na lekcji etyki i filozofii jako możliwe działanie prewencyjne -/- 5.1 Metody rozwiązywania problemów – informacje ogólne 5.2 Rozwiązywanie problemów poznawczych 5.3 Rozwiązywanie problemów decyzyjnych 5.4 Rozwiązywanie problemów praktycznych 5.5 Nauczanie i uczenie się metodą „układanki” 5.6 Metoda wychowania bez porażek 5.7 Rola nauczyciela 5.8 Kształcenie umiejętności rozwiązywania problemów 5.9 Oceny i wartościowania 5.10 Podsumowanie Rozdział 6: Trudności w uczeniu się – profilaktyka i terapia -/- 6.1 Trudności w uczeniu się 6.2 Specyficzne trudności w uczeniu się 6.3 Niepowodzenia szkolne 6.4 Profilaktyka i terapia -/- Aneks – konspekty lekcji o tematyce filozoficznej i etycznej. (shrink)

Axiological Character of Egotic Sphere in Tischner’s ThoughtThe paper presents the conception of egotic consciousness understood from the axiological and phenomenological perspective. In the work Fenomenologia świadomości egotycznej Tischner presents phenomenological considerations about self-consciousness. In the light of the results of analyses conducted by Tischner, egotic consciousness is understood as axiological sphere. In the perspective of the phenomenology of egotic consciousness, being a result of revealing Tischner’s original thought, in its beginning, Husserl’s conception of transcendental consciousness is one of the (...) possibilities. (shrink)

Celem artykułu jest pokazanie, że Husserlowska diagnoza kryzysu, szczególnie kryzysu nauki wiąże się z konsekwencjami prowadzącymi do kryzysu europejskiego człowieczeństwa. Kryzys człowieczeństwa jest stałym motywem Husserlowskiej filozofii i polega zapoznaniu kwintesencji podmiotowości, jaką jest jej transcendentalny charakter. W związku z ideą kryzysu człowieczeństwa Husserl ukazuje, że nauki trwają w zaślepieniu, skutkującym utratą ich odniesieniu do życia, co powoduje ogólny kryzys. Możliwość przezwyciężenia kryzysu oznacza zwalczenie przesądów oraz wymaga przeprowadzenia autentycznej analizy świadomości jako zadania, któremu ma sprostać fenomenologiczna filozofia. Problem kryzysu (...) człowieczeństwa zostanie rozpatrzony w niniejszym artykule w postaci dwóch wątków: pierwszy dotyczy trudności związanych z ujęciem korelacji między podmiotowością i światem; drugi poświęcony jest koncepcji Lebenswelt która wiąże się z możliwością przezwyciężenia naturalistycznego sposobu myślenia. (shrink)

Przedstawione rozważania prezentują próbę namysłu nad zasadami i metodyką pracy doradczo-filozoficznej z uwzględnieniem kazusu z własnej praktyki, dotyczącego przeżywania żałoby. Podejście filozoficzne zostanie ukazane w porównaniu do pomocy psychologicznej, na przykładzie terapii krótkoterminowej, zorientowanej na rozwiązania, oraz coachingu jako formy pracy nakierowanej na rozwój. Głównym celem artykułu jest ukazanie specyficznych potrzeb, na które może odpowiedzieć doradztwo filozoficzne. W przekonaniu, że wnosi ono wartości, które nie są oferowane, przynajmniej w tym samym stopniu, w innych omawianych tu formach pracy. Prowadzona refleksja koncentruje (...) się pośrednio również na kwestii wymagań kompetencyjnych, koniecznych w doradztwie filozoficznym. (shrink)

The author of the paper presents some critical opinions (including her own) on Habermas' conception of language and discourse. At the same time she strives to explain the main controversies which arise from Habermas' key categories. For example Habermas seems to compare the structure of society with the structure of language, underlining the importance of common practice of speech acts. But is there still any room for such communicative activity in the modern postindustrial world? And, first of all, must we (...) really concentrate all our efforts on promoting the communicative rationality? The results of universalization principle, as well as the interrelations between communicative action and discourse (both highlighted in the paper) belong to other problems of Habermas' philosophy. The paper discusses weak points or even inconsistencies which can be noticed in these conceptions. Finally the author reflects on Habermas' ideal speech situation and on "the utopia touch" in Habermas' seemingly practical concepts. (shrink)

Postęp technik transplantacyjnych otworzył możliwości ratowania życia ludzi, którzy dawniej skazani byli na nieuchronną śmierć. Wraz z rozwojem, a co za tym idzie – upowszechnianiem się tego typu zabiegów ciągle wzrastała liczba oczekujących na przeszczep, a organów brakowało; to skłoniło do poszukiwania nowych ich źródeł, a jednym z nich stały się narządy naturalne pobierane od zwierząt. Rozwiązanie to miało wypełnić lukę, spowodowaną wysokim popytem, a jednocześnie stworzyć możliwość dokonywania transplantacji bez konieczności radzenia sobie z wątpliwościami moralnymi, jakie pojawiają się przy (...) pobieraniu narządów ludzkich. Stosowanie jednakże nowego materiału do przeszczepów pociągnęło za sobą nowe, nieznane dotąd problemy natury etycznej, których przedstawieniu poświęcony będzie ten artykuł. (shrink)

Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie postaci Mikołaja Zebrzydowskiego jako epistolografa. Analizie poddano listy Zebrzydowskiego zarówno niepublikowane, znajdujące się w krajowych bibliotekach i archiwach, jak również wydane drukiem. Przebadana korespondencja pochodzi z lat 1581–1615. Omówiono problematykę poruszaną w listach (zarówno informacje przekazywane bezpośrednio, jak i te ukryte w „warstwie głębokiej” tekstu), relacje z adresatami listów, język oraz styl epistoł. Tematyka korespondencji prowadzonej przez Mikołaja Zebrzydowskiego jest ściśle powiązana z jego publiczną działalnością. Jak dotąd nie udało odnaleźć się listów wojewody, które były (...) kierowane do członków najbliższej rodziny bądź miały wyłącznie prywatny charakter. Większość listów napisanych przez Zebrzydowskiego cechuje oględność, skupienie się na konkrecie i brak rozwlekłości, co zdaje się korespondować ze skrytą i pragmatyczną naturą nadawcy. Już w korespondencji przedrokoszowej odnaleźć można ślady kontestacji poczynań Zygmunta III, które - rzecz jasna - przybrały na sile w latach 1606–1609. Na szczególną uwagę zasługują listy kierowane do zbiorowego adresata. W odróżnieniu od epistoł przeznaczonych do pojedynczych odbiorców, w korespondencji zwróconej do szerszej publiki wojewoda wspomina o swoich uczuciach, często odwołuje się do autorytetów, stara się poruszyć emocje czytelników, stylizuje swoje zachowanie, manipuluje faktami. By wzmocnić siłę wypowiedzi, chętnie korzysta z amplifikacji, jednego z podstawowych narzędzi w retoryce. Uznać należy, że ten typ korespondencji był jednym z ważniejszych narzędzi propagandowych stosowanych przez wojewodę. (shrink)

W językoznawstwie wiele miejsca poświęca się w ostatnim czasie językom fachowym. Językoznawcy najczęściej podejmują badania dotyczące języka medycyny, ekonomii czy w ostatnim czasie Unii Europejskiej. Rzadziej, choć wymaga tego rzeczywistość, analizuje się język prawny czy też prawniczy. Trzeba zaznaczyć, że język prawny nie jest językiem fachowym w ogólnie przyjętym tego słowa znaczeniu. Opisuje on sytuacje, które są ważne dla opinii publicznej, które muszą być, dla dobra obywateli, uregulowane poprzez przepisy. Przepisy są wprawdzie tworzone przez prawników, powinny być jednak rozumiane przez (...) ogół społeczeństwa. Prawnicy posługują się najczęściej językiem, którego cechy nie są proste do uszeregowania. Język prawny i prawniczy charakteryzuje się skomplikowaną składnią, stylem, który unika wszelkich ozdobników. Problem wiąże się jednak przede wszystkim z prawidłowym odczytaniem znaczeń używanych pojęć. Można tu mówić o dwóch rodzajach pojęć, gdyż język prawny używa terminów tjpowych dla tej dziedziny, takich jak np. prawo majątkowe, prawo autorskie czy ustawa, jednak obok nich pojawiają się często pojęcia zaczerpnięte z języka ogólnego, które w pewnych kolokacjach nabierają innego z punktu widzenia prawa znaczenia, np. orzeczenie, wyrok czy własność. Autorka niniejszego tekstu próbuje odpowiedzieć na pytanie, jak dalece pojęcia języka ogólnego wnikają w język prawny i czy ma miejsce odwrotny proces oraz w jakim stopniu może mieć to wpływ na rozumienie tekstu. Odpowiedź nie jest z pewnością prosta, ale należy wierzyć, że dalsze badania prowadzone nad językiem prawnym przybliżą semantyczne aspekty różnic pomiędzy językiem prawnym a ogólnym i tym samym ułatwią rozumienie tekstów ustaw czy wyroków sądowych. (shrink)

Tekst ten ma na celu przybliżenie problemu jednoznaczności języka prawa na podstawie niemieckich i polskich wyroków sądowych. Język prawa jest tak bogaty i różnorodny, że trudno o jego jednoznaczną, definicję. Język wyroków sądowych wydaje się zaprzeczać temu stwierdzeniu. Wyrok sądowy jako pewien schematyczny rodzaj tekstu jest bardziej uporządkowany i jednolity. Wyrok jako produkt myślowego procesu prowadzącego sprawę sędziego cechuje pewna budowa. Każda część wyroku sądowego charakteryzuje się odpowiednim stylem i w zależności od jej przeznaczenia odpowiednimi środkami wyrazu. Na podstawie badań (...) przeprowadzonych na autentycznych wyrokach sądowych można stwierdzić, że ta właściwość wyróżnia wyrok sądowy od innych tekstów prawniczych. Mimo tej różnorodności językowej w ramach jednego wyroku, można śmiało stwierdzić, że każda z jego części wyróżnia się użyciem tylko niektórych zjawisk językowych, takich jak np. strona bierna czy styl nominalny. I tak np. w trzeciej części wyroku, w której przedstawiany jest stan faktyczny sprawy procesowej, pojawi się bardzo wiele zdań w stronie biernej itp. Każdy sędzia ma swój własny styl. Jednakże tworząc wyrok sądowy, powinien się trzymać pewnych reguł, zarówno formalnych, jak i językowych. Jest to ściśle określone m. in. w kodeksie postępowania cywilnego. Dzięki tym regułom wyrok sądowy nabiera jako tekst prawniczy właściwego dla siebie charakteru. Nie jest to język prosty i wymaga wielu lat praktyki początkowo aplikantów, asesorów czy w końcu sędziów sądów najwyższych. Zaprezentowany tekst podejmuje tylko próbę przybliżenia owych zasad i ukazuje je na licznych przykładach, które zostały zaczerpnięte z autentycznych wyroków sądów polskich i niemieckich. (shrink)

Podobnie jak wcześniejszy numer „Rocznika”, również ten składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwsza z nich poświęcona została kulturalnemu i intelektualnemu klimatowi dworów królowych w średniowiecznej i nowożytnej Europie. Jeszcze na początku lat dwutysięcznych uprawniona była opinia, że w polskiej historiografii niewiele wiemy zarówno o samych królowych i ich roli w państwie, jak o ich otoczeniu, a poza głównym nurtem badawczym pozostają struktury dworów polskich księżnych i królowych, były ze wszech miar słuszne. Przez ostatnich dwadzieścia lat tematyka związana z dworem (...) polskich królowych w średniowieczu i w epoce nowożytnej doczekała się grona badaczy, którzy coraz śmielej wychodzą poza dociekania o charakterze strukturalno-personalnym, a w polskich badaniach widoczny jest coraz wyraźniej nurt _queenship, _wpisujący się w tę problematykę i cieszący się zauważalną popularnością w historiografiach zachodnich. (shrink)

Our intention is to describe and analyse the experience gathered during the work on the project 'Presenting science is art. Popularising the results of social research at the Night of Culture festival in Lublin'. One of its aims was to provide practical knowledge about the challenges that accompany the popularisation of science, especially the outcomes of social research. The text deals with two aspects: the experience coming from popularisation activities at a mass, outdoor event such as Night of Culture in (...) Lublin, and the experience of working on the project with the invited experts. As it turned out, the project brought about many unforeseen situations and twists and turns, which revealed the flaws in our ideas concerning the popularisation of scientific knowledge. The article begins with an outline of the project – the underlying assumptions, target groups and outcomes. We then describe the difficulties we faced as a project team. We were aware of some of them from the beginning, others emerged during the work, and some only came to full light during the Night of Culture. In the last part of the article, we attempt at answering two fundamental questions – what was successful in the project and what should have been done differently? (shrink)

In the article, I address the issues of the transformation of subjectivity, to which it is subject in the face of changes in the political and cultural status of knowledge in post-modernity. I am trying to identify and define the post-modern deficits of political culture as a consequence of these changes. Looking at the links between subjectivity and politics, I reach out to Charles Taylor, who characterizes the crisis of the ethos of authenticity, Anthony Giddens, who analyses the process of (...) disembedding of a subject, and Michel Foucault describing modern technologies of the self-creation in the context of a concept of politics understood as praxis by Hannah Arendt. (shrink)

Wychodząc od studiów postkolonialnych oraz od studiów nad postzależnością, autorka tekstu proponuje kategorię dyslokacji postzależnościowej, którą definiuje jako strategię narracyjną, polegającą na ulokowaniu postaci na styku dwóch przestrzeni, z których jedna nosi ślady historii lokalnej, naznaczonej sytuacją zdominowania, druga zaś jest przestrzenią odblokowanej historii. W części analitycznej autorka identyfikuje obecność dyslokacji postzależnościowej w dwóch tekstach: My zdes’ emigranty (1991) Manueli Gretkowskiej oraz Una primavera per a Domenico Guarini (1980) katalońskiej autorki Carme Riery. Bohaterki tych tekstów zwracają się ku kulturze europejskiej, (...) noszącej cechy uniwersalnego rezerwuaru wiedzy i epistemologicznego fundamentu, w poszukiwaniu zasobów, które nadadzą sens ich tożsamościowej metamorfozie. Dyslokacja postzależnościowa pozwala zarazem uchwycić specyficzne pozycjonowanie się podmiotu wobec historii lokalnej. (shrink)